Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам Төвөдийн сурагч нарт ээлжит номын айлдвараа айлдав

2016 оны 6 дугаар сар 1

Энэтхэг, Химачел Прадеш, Дарамсала хот. 2016.06.01. Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам энэ өдрөөс эхлэн гурван хоногийн турш Төвөдийн ерөнхий боловсролын дунд сургуулийн сурагч нар голлосон 10,000 гаруй сүсэгтэн нарт ном айлдаж байна. Дээд, доод Дарамсала болон Энэтхэгийн Гопалпүр, Селакүй, Сужа хотод байрлах төвөдийн дунд сургуулийн 2500 гаруй сурагч нар уг номын айлдварт хүрэлцэн иржээ. Мөн Шэйрав Гацал Лин сургууль, Эм, Зурхайн сургууль, Сара сургуулийн оюутнууд ч хүрэлцэн ирсэн байв. Нийт 600 гаруй коллежийн оюутнууд, 66 орноос ирсэн 2000 гаруй гадаадын иргэд, 5000 төвөд иргэд номын айлдварт суухаар ирсэн байна.

Уг номын үйл ажиллагааг Төвөдийн TCV ерөнхий боловсролын сургууль болон Дарамсала хот дахь “Бурханы шашныг таниулах төв” хамтран зохион байгуулж байгаа аж. Дээрхийн Гэгээнтнийг ордноос морилон гарч ирэхэд уламжлалт ёсоор арвайн гурил өргөн барив. Дунд сургуулийн 40 төвөд охид гартаа цэцэг барин Дээрхийн Гэгээнтнийг дуганд морилохыг хүртэл түүнд сайн сайхныг хүссэн ерөөлийн дууг дуулан дагав. Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам сэнтийндээ залрахын өмнө бурханн шүтээнд мөргөөд, дараа нь хэсэг ахмад лам нартай мэндчилэв.

Номын айлдвар эхлэхийн өмнө “Билгүүний Зүрхэн” судрыг төвөд хэл дээр уншсан бөгөөд Бурхан Багшийн залбиралыг үргэлжлүүлэн уншлаа. Дараа нь Дарамсала хотын “Бурханы шашныг таниулах төв”-д суралцаж буй сурагчид болон Шэйрав Гацал Лин сургуулийн сурагчид номын мэтгэлцээн өрнүүлсэн юм.

Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам:

“Жил бүр уламжлал болон зохион байгуулагдаж буй сурагч нарт зориулсан номын айлдварыг энэ жил Зүглаг Хан дуганд явуулахаар шийдсэн. Учир нь энд илүү тухтай байх бөгөөд олон хүн номын айлдварт хамрагдах боломжтой” хэмээн яриагаа эхлэв. Тэрээр олон зуун жил зөвхөн сүм хийдийн хуврагуудад уламжлагдаж ирсэн номын мэтгэлцээн өрнүүлэх зарчмыг энэ үед энгийн хүмүүс эзэмшиж эхэлсэнд баяртай байгаагаа дурьдсан юм. Мөн “Математик зэрэг хичээл нь хүний дотоод сэтгэлийн эерэг хөгжилд төдийлөн нэмэр болохгүй. Хэрэв бид Бурхан Багшийн сургаалд суралцах аваас зайлшгүй дотоод сэтгэлээ өөрчлөх хэрэгтэй гэдгийг мэдэж авах болно.” хэмээн онцлов. Цагаачлан ирснийхээ дараа энгийн хүмүүст номын мэтгэлцээн өрнүүлэх ажлыг эхлүүлсэн боловч цаг үеийн нөхцөл байдлын улмаас төдийлөн удаан үргэлжилж чадаагүй ажээ. Ингээд сүүлийн үед Дээрхийн Гэгээнтний заавар зөвөлгөөг дагаж нэлээд эрчимтэй явагдаж эхэлсэн байна. Тэрээр сургуулуудад шашны хичээл зааснаас буддын гүн ухааны хичээл заах нь илүү чухал болохыг анхааруулжээ.

“Хүмүүс бид гайхамшигтай ухаантай бөгөөд үүнийгээ ашиглан юмсын мөн чанарыг бүрэн гүйцэд судалж чадна. Гэвч үүнийг зөвхөн эерэг талд л зарцуулах хэрэгтэй. Бидэнд зуу гаруй боть Ганжуур, хоёр зуу гаруй Данжуур судрууд бий. Ганжуур нь Бурхан Багшийн айлдварууд бөгөөд түүнд шууд хүлээн авч үл болох, далд утга бүхий сургаал нэлээдгүй байдаг. Тийм ч учраас Бурхан Багш шавь нартаа хандан “Миний сургаалыг дагахдаа сайтар нягталж үзээд дагах хэрэгтэй, дан ганц сүсэг бишрэлээр дагаж болохгүй хэмээн айлдсан юм.”

“Энэхүү сургаалыг дагаж ловон Дигнага болон Чандракирти нар Бурхан Багшийн сургаал дээр учир шалтгааны үүднээс нарийн судалгаа хийсэн бөгөөд нэлээдгүй олон ном зохиол туурвисан юм. Тэдгээр учир шалтгааны номыг төвөд хэлэнд орчуулсан бөгөөд өнөөдрийг хүртэл бид үзэж судалж байна. Харин хятад хэл дээр төдийлөн орчуулагдаагүй бололтой. Ямартай ч хамгийн чухал зүйл бол тэдгээр олон ном зохиолуудыг үзэж судлах хэрэгтэй. Зүгээр нэг шүтээн болгон хойш нь тавьж болохгүй.”

“Тисрон Дэзан хаан, Гүрү Бадмасамбава, ловон Шантаракшита нараас хойш төвөдөд бурханы шашны бүхий л ном сургаал өвлөгдсөн юм. Өвөг дээдсийн үлдээсэн энэ их ном судрыг бид зүгээр нэг хадгалаад байж болохгүй ээ. Төвөдийн зургаан сая ард иргэд бүгдээрээ бурханы ном сургаалыг өргөн хүрээнд үзэж судлан, сайтар эзэмшиж чадвал үнэхээр бахархууштай хэрэг болно. ”

Дээрхийн Гэгээнтэн цааш нь өнөөгийн дэлхий дахинд ёс суртахууны үндсэн зарчим нэлээд алдагдсан болох нь хувь хүн, гэр бүл, улс орны дунд ажиглагдаж байгааг онцлов. Тэрээр бүх шашин энэрэн нигүүлсэх, бусдад туслахыг голлон номлодог бөгөөд христ, ислам, хиндү, жүүдийн шашнаас үлгэр дуурайлал авмаар, шашны чин сүсэгтнүүд олноор төрөн гарсныг дурьдав.

“Сайхан сэтгэл нь зөвхөн эрүүл мэндэд сайнаар нөлөөлөөд зогсохгүй нийгэмд ч сайнаар нөлөөлнө. Ёс суртахуунтай байсны давуу тал болон ёс суртахууны доголдолд орсны хор уршигийг таниж мэдэх хэрэгтэй. Бурханы шашин нь шинжлэх ухааны салбартай адил эхлээд эргэлзээтэй байр суурьнаас асуудалд ханддаг. Ялангуяа сөрөг сэтгэлийг хэрхэн арилгах талаар маш нарийн, ул суурьтай авч судалдаг юм.”

“Шинжлэх ухааны ололтоор хүний уг чанар эерэг ажээ. Найдвар бидэнд байна. Тийм учраас бид өөрсдийгөө өөрчлөх бүрэн боломжтой бөгөөд илүү энэрэнгүй дэлхийг бий болгох боломж бидэнд байна гэсэн үг юм. Гэвч бидэнд зүрх сэтгэлийг хөгжүүлэх олон талын, илүү боловсронгуй систем хэрэгтэй. Хэрэв бид одооноос эхлэн хичээл зүтгэл гаргаж чадвал ирээдүйд илүү эерэг дэлхийг бий болгож чадна гэдэгт би бүрэн итгэдэг. BBC телевизээр олон залуус өөрсдийгөө “дэлхийн иргэн” гэж тодорхойлдог болсныг дуулаад надад урам зориг төрсөн.”

Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам цааш нь Бурхан Багш гэгээрэлд хүрснийхээ дараа өөрийн олж авсан гэгээрлийг хэн ч ойлгож чадахгүй тул ном номлолгүй аглагт суухаар шийдэж байсан гэдэгт сурагчдын анхаарлыг хандуулав. Дээд тэнгэрүүд удаа дараа хүссэний дагуу Бурхан Багш анхны таван шавьд Дөрвөн үнэний сургаалыг төд удалгүй айлдсан байна. Дөрвөн үнэний сургаалд зовлонгоос гэтэлхийн тулд түүний уг үндсийг арилгах, улмаар гэгээрлийн амгаланд хүрдэг талаар номлодог.

Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам:

“Хэрэв зовлонг хүсэхгүй байгаа бол зовлонг бий болгодог шалтгааныг нь арилгах хэрэгтэй. Зовлонгийн шалтгаан нь үйл хийгээд нисваанис юм. Эдгээрийн уг үндэс нь мунхаг билээ. Бидний сэтгэл гэгээн чанартай. Мунхаг нь бидний сэтгэлийн мөн чанарт байдаг зүйл биш ээ. Мунхаг нь олдмол бөгөөд арилгаж болдог зүйл мөн. Ёс суртахуун, сэтгэл төвлөрөл, саруул ухаан гэх гурван зүйлийн эрдмийг олсноор мунхаг болон нисваанист муу сэтгэлүүдийг арилгаж чадна.” хэмээн айлдав.

Түр завсарласны дараа 17 бандидагийн соёрхолыг уншив. Дараа нь Дээрхийн Гэгээнтэн Бурхан Багшийн номын гурван хүрдийн талаар тайлбарласан юм. Ингээд энэ жилийн номын айлдварын гол ном болох Бромдон гэгээний “Өөрийгөө сургах сүжгийн мод” хэмээх номын тайлбарт оров. Энэхүү ном нь “гаадамбын 16 дусал”-аас гарсан, Адиша гэгээн, Бромдон, Ог Лэгбий Шэйрав, Нагцо лозава, гэвш Гава нартай холбоотой ном ажээ.

“Гаадамбын 16 дусал” увидсыг Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам Лин ринбочэ багшаасаа хүртжээ. Ахин Тижан ринбочэ багшаасаа хүртэхийг хүссэнд Тижан ринбочэ зориуд бясалгалд суусны дараа уг увидсыг хайрласан байна. “Гаадамбын 16 дусал”-ын авшиг хүртсэний дараа Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам уг номын бясалгалд суусан байна.

Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам “Гаадамбын 16 дусал”-ын авшигийг өнгөрсөн жил Өмнөд Энэтхэгт бодь мөрийн зэргийн цуврал номын айлдвар өндөрлөх үеэр олон нийтэд түгээсэн юм.

Энэ өдрийн номын айлдварын төгсгөлд Дээрхийн Гэгээнтэн “Өөрийгөө сургах сүжгийн мод” номны эхний хэсэг шүлгийг уншив. Төгсгөлд нь тэрээр номын айлдварт суусан бүх хүмүүст өнөөдрийн ярьсан бүгдийг өөр хоорондоо хэлэлцэн ярилцаж, номын шүлгийг ч нарийвчлан сайн уншихыг зөвлөв.

Тэрээр дуганаас гарч ордны зүг морилох зуураа сүсэгтэн олонтой мэндчилж, зарим нэгэнтэй нь ярилцан явж байлаа. Номын айлдвар маргааш үргэлжилнэ.