Милан дахь номын айлдвар

2016 оны 10 дугаар сар 21

Итали Улс, Милан хот. 2016.10.21 – Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам энэ өдрийг Италийн SkyTG 24 телевизийн сэтгүүлч, хуучны анд Пио д`Эмильяд ярилцлага өгч эхлүүллээ. Юуны түрүүнд сэтгүүлч Дээрхийн Гэгээнтний эрүүл мэндийн талаар асуулаа.

Дээрхийн Гэгээнтэн түүнд “Эрүүл мэнд маань сайн байна” гэж түүнд хэлээд, “Гэхдээ би хөгширчээ. Заримдаа өдрийн эцэст их ядарснаа мэдэрч байна. Гэсэн хэдий ч, шөнө тогтмол 8-9 цаг унтдаг, тийм болохоор өглөө болгон тэнхэрсэн, цовоо сэрдэг” хэмээн ярив.

Түүнийг Хятадын удирдлагуудын зүгээс салган тусгаарлах үзэлтэн хэмээн үргэлж буруушаадаг талаар асуухад, Дээрхийн Гэгээнтэн тэмдэглэн хэлэхдээ: “Хятадын баримт бичгээс харахад, түүхэндээ 7-9 зүүнд Хятад, Монгол, Төвөд гэсэн гурван эзэнт гүрэн байсан. 1951 оноос хойш зохицуулалтанд хүрэх гэж оролдож “17 Зүйл Гэрээ”-нд бид гарын үсэг зурсан. Ийм гэрээ урьд өмнө Хятадын аль ч мужид мөрддөггүй байсан. 60-аад оны үед бид НҮБ-с бага зэрэг нөлөө хүсэж Төвөдийн асуудлыг тависан. 70-оны үед бид эцэст нь Хятадын засгийн газартай шууд хэлэцээр хийх ёстойг ойлгосон бөгөөд 1974 онд бид тусгаар тогтнол хүсээгүй гэдгээ албан ёсоор зарлан, харин БНХАУ-ын Үндсэн хуулиaр батлагдсан цөөнхийн эрхийн хэрэгжилтийг хүссэн юм.” гэлээ.

Төвөд болон Хятад руу аялах талаар асуухад Дээрхийн Гэгээнтэн 1954 оноос хойш Утай ууланд мөргөл үйлдэн явах хүсэлтээ хэлж байсан, өнөөдөр ч энэ хүсэл хэвээр гэлээ.

Д`Эмилья дэлхийн улс орнууд Хятадаас болгоомжлох хэрэгтэй эсэхийг асуухад Дээрхийн Гэгээнтэн: “Хятад эртний бөгөөд Буддын шашинтай улс мөн. Харин өнөө үед тоталитар төртэй, ийм байхад олон хүн бодит байдлаас тусгаарлагдсан байдаг. Хятадын удирдагчдын нэг хэсэг нь бодит байдлыг баримталдаг, харин нөгөө хэсэг нь хатуу чиг шугамыг баримталсаар байна.” гэлээ.

Сэтгүүлч Дээрхийн Гэгээнтэнээс Си Зиньпиний талаар асуухад тэрээр “Түүний тухай дүгнэн хэлэхэд хэцүү байна” гэж хэлэв. Си Зиньпин даргын гэр бүл буддын шашинтай. Дээрхийн Гэгээнтийн мэдэж буйгаар, түүний эцэг нь талийгаач Банчэн Эрдэнэтэй найз байжээ.

Дээрхийн Гэгээнтэн түүний авлигатай тэмцэх чармайлтыг биширж байна гэлээ.

Сэтгүүлч саяхан Ассизид болж өнгөрсөн шашин хоорондын уулзалтанд уригдаагүй явдлын талаар түүний сэтгэгдлийг асуухад, “Удирдагчидтай уулзсанаас олон нийтийг хамарсан уулзалтууд илүү үр ашиг авчирдаг” гэлээ.

Д`Эмилья түүний хойд дүрийн тухай асуухад, “Үүнийг төвөдийн ард түмэн шийднэ” гээд “Тодруулж болох хэд хэдэн сонголт байна. Үүнд, одоо амьдарч буй хэн нэгнийг өөрөө тодруулах, хэн нэгэн томилогдох, эсвэл Гандан Ширээтийг сонгодогтой адил Далай Ламын үүрэг албыг лам нар дундаас ахмадаар нь шалгаруулан өгөх” гэлээ.

Мөн тэрээр “Хайр энэрэл, нигүүслийг түгээн төлөвшүүлэхэд эмэгтэйчүүдийг илүү илэвхтэй үүрэг гүйцэтгэхийг уриалан, хэрвээ залуухан бүсгүй өөрийгөө Далай лам гэж зарлавал яагаад болохгүй гэж?” хэмээв.

Японы эзэн хаан ширээнээсээ бууна гэсэн, Ромын пап ламын нэг нь огцорч байсан, Дээрхийн Гэгээнтэнд ингэх бодол байна уу гэхэд: ”Би аль хэдийн бүх улс төрийн эрх мэдлээ өгсөн. Би лам байхаас татгалзаж болно гэж бодьё, харин Далай Лам байхаас хэзээ ч татгалзаж болно гэж бодохгүй байна.” гэлээ.

Өчигдрийн бүүдгэр манантай өглөөг бодвол өнөө өглөө цэлмэг хөх тэнгэртэй байсан бөгөөд Дээрхийн Гэгээнтэн Ро Фиера Милано (Rho Fiera Milano) танхим руу ном айлдахаар явлаа. Тамдог ринбочэ түүнийг танхим дүүрэн цугласан 8,800 гаруй хүмүүст танилцууллаа. Номын айлдварыг итали, англи, франц, герман, орос, монгол, вьетнам гэсэн найман хэлээр орчуулан хүргэнэ.

Өглөөний номын айлдварыг Шри Ланкийн Теравадин (Theravadin)-ий лам нар пали сурвалж дахь Мангала судар уншин эхлүүлж, тэдний дараа ихэнх нь эмэгтэйчүүдээс бүрдсэн вьетнамын хэсэг сүсэгтнүүд “Зүрхэн Судар”-ыг өөрийн хэл дээр тогтвортой зөөлөн хэмнэлттэйгээр уншлаа.

“Өнөөдөр би Тамдог ринбочийн удирддаг Төвөдийн Буддын Шашин Судлалын Хүрээлэнгийн хүсэлтээр Богд Зонховын “Мөрийн гурван эрхэм” болон “Шүтэн барилдахуйн магтаал” номуудыг тайлбарлана. Буддын шашны сургаалын танилцуулга болгож эхэнд нь “Шүтэн барилдахуйн магтаал”-ыг тайлбарлаад дараа нь “Мөрийн гурван эрхэм” номыг хэрхэн дадлага хийх заавар болгон тайлбарлана.”

“Хүн төрөлхтөн бид бүгд бие махбодь, оуюн ухаан, сэтгэл санааны хувьд адилхан. Хаана төрсөн байхаас үл хамааран бид хоёр нүд, нэг хамар, нэг амтай. Бид бүгд аз жаргалтай амьдрахыг хүсдэг. Энэ нь хүний эрх юм. Зарим материал, технологийн хөгжил дэвшил, жишээ нь зэвсгийн талаар сонсоход айдас төрүүлдэг ч, материаллаг хөгжил нь ерөнхийдөө тав тух, сайн сайхныг авчрах зорилготойгоор бүтээгддэг. Гэсэн хэдий ч, өндөр хөгжилтэй орнуудад олон хүн стресс, түгшүүр, бухимдадл автсан байна. Эд материалын хөгжил нь дангаараа бүрэн сэтгэл ханамжийг өгөхгүй.”

“Дэлхийн 7 тэрбум хүний 1 тэрбум нь шашингүй, тэр байтугай сүсэгтнүүд чин сэтгэлээсээ хандахгүй байгаа энэ үед шашны уламжлалыг хөндөлгүйгээр дотоод үнэ цэнийг хөгжүүлэх арга замууд олох хэрэгтэй байна.”

“Бүх шашнууд илүү сайхан сэтгэлтэй хүнийг бий болгох чадвартай бөгөөд би өнөөдөр энд, бидний дунд өөр шашны уламжлалуудын төлөөллийг хараад баяртай байна. Энэ бол намайг ихэд хүндэлж буй хэрэг юм.”

“Пали хэл дээрх сурвалжууд нь Хутагтын Дөрвөн Үнэн, Гэгээрлийн 37 эрдэм гэх зэргийг агуулсан бөгөөд эдгээр нь гол төлөв ёс суртахуун, сэтгэл төвлөрөл, саруул билиг оюуныг хөгжүүлэх сэдэвтэй байдаг. Үүний дараа олон нийтэд зориулж айлдаагүй билиг барамидын сургаал орно. Үүнд зургаа эсвээс арван цаад чинадад хүрэхүй, бодь сэтгэлийг хэрхэн үүсгэх, юмсын мөн чанар хоосон чанарыг хэрхэн онож мэдэх зэрэг сургаалууд багтдаг.”

“Тийм учраас би номын айлдварын өмнө билиг барамидын товчлол болсон “Зүрхэн Судар”-ыг унших дуртай байдаг юм.”

Дээрхийн Гэгээнтэн цааш нь ярихдаа Наландагийн их багш нарын төвөд магтаал нь зөвхөн “ертөнцийн зургаан чимэг, хоёр дээд” гэж найман эрдэмтнийг магтсан байдаг. Гэтэл Төвөдийн бурханы шашинд томоохон үүрэг гүйцэтгэсэн олон эрдэмтэд цаана нь үлдсэн байх тул Дээрхийн Гэгээнтэн “Наландагийн 17 бандидагийн магтаал” номыг зохиосон талаар ярьсан юм.

Хутагтын Дөрвөн Үнэн, түүний 16 мөн чанар зэргүүд нь анхдугаар номын хүрдэнд багтдаг байна. Харин Энэтхэгийн Ражгирт айлдсан Билиг Барамидын сургаал нь хоёр дахь номын хүрд болдог ба сэтгэлийн мөн чанарыг тайлбарласан “Сайтар Ялгасан судар нь гурав дахь номын хүрд бөгөөд нууц тарнийн ёсны номын суурь болдог ажээ.

Үдийн хоолны дараа Итали, Швейцар, Испанид амьдардаг 200 гаруй төвөдүүдэд Дээрхийн Гэгээнтэн хандан:

“Бидэнд уулзалдах ийм боломж гарсанд баяртай байна. Бид эх орноосоо цагаачилж гарснаас хойш 57 жил өнгөрсөн байна. 1950-иад онд Амдо болон Хам нутгаар Төвөдөд өөрчлөлт хийх гэж байсан хятадуудын эсрэг эсэргүүцлийн давалгаа гарч байсан. Төвөд феодалын улс байсан, гэхдээ бүх зүйл муу байсангүй. Зарц нар нь аюул тулгархад дээд эзэддээ мэдэгдэж урьдчилан сэргийлсэнээр тэд зугтаж амжсан ба энэ нь бидний үнэнч шударгын стандартыг харуулж буй. Төвөдүүдэд ангийн тэмцэл ногдуулсан ч, энэ нь төдийлөн үр дүнтэй болоогүй. Ямарч байсан 1959 онд би зугтахаас өөр аргагүй байдалд хүрсэн юм.”

“Тэр үеийг даван туулсан хүмүүсийн дийлэнх нь байхгүй ч гэлээ, төвөдүүдийн сэтгэл санаа бат бөх, чанга хэвээр байна. Хятадын удирдлагын хатуу чиг шугам баримтлагчид нэгэнт Далай Лам явсан хойно бүх зүйл тэдний хүссэнээр болно гэж бодож байсан. Гэвч тэд эндүүрчээ. Миний сонсож байснаар, Мао даргад Төвөд рүү хүч хэргэлэсэн гэхэд тэрээр Далай лам яасан гэж асуужээ. Намайг зугтсан гэдгийг сонсоод ”Тэгвэл бид ялагджээ” гэсэн гэдэг.

“Хатуу чиг шугам баримтлагчид Төвөдийн төв хэсгээрх эсэргүүцлийг нам дарвал тэд ялна гэж бодож байлаа. Тэд дахин эндүүрчээ.”

“Хятадууд өөрсдийн уугуул соёлоо хадгалахад маш их хичээдэг мөртлөө төвөдүүд бас тэдний адил өөрсдийн соёлоо хадгалж үлдэх хүслийг ойлгохгүй байгаа нь гайхалтай. Хятад 400 сая буддисттай, тэдний ихэнх нь боловсролтой хүмүүс. Тэд Төвөдийн лам нар ном айлдаж, тайлбарлаж өгөхөд сайн бэлтгэгдсэн байдаг бол хятадын лам нар тийм биш байна гэдгийг олж харсан байна. Төвөдийн Буддын шашны бүх уламжлал Наланда уламжлалаас үүдэлтэй, энэ нь логик болон учир шалтгааныг гүн ухаантай хослуулан заадаг. Өөр ямарч Буддын шашны уламжлал үүгээр гайхуулж чадахгүй.”

Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам номын айлдвартаа ороод бодь сэтгэл үүсгэх тухай, мөн юмсын хоосон чанарыг тайлбарлаж шүтэн барилдлагын талаар номлосон юм.

Үдээс хойш нарны шаргал туяанд Дээрхийн Гэгээнтний номын айлдвар өндөрлөж цугласан олон баясалтайгаар таран одлоо.