Энэтхэгийн их сургуулиудын холбооны 92 дахь удаагийн уулзалт

2018 оны 3 дугаар сар 19

Энэтхэг, УП, Сарнат – Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам үүр шөнөөр Варанас хотын зүг нислээ. Төвөд Судлалын Төв Институтын дэд захирал, гэвш Агваан Самдэн түүнийг Варанас хотын Лал Бахадур Шастри олон улсын нисэх онгоцны буудал дээр угтав. Тэндээс Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам машинаар Сарнат дахь Төвөд судлалын төв институтын зүг зорьсон юм. Түүнийг түр буудаллах газарт хүрэлцэн ирэхэд гартаа цэцэг, хүж, цагаан хадаг барьсан оюутнууд инээмсэглэн угтаж, Төвөдийн уламжлалт Даши Шолба бүжиг бүжиж, дуу дуулж байв. Тэрээр машинаас буусан даруйдаа шинээр төрсөн хэдэн хүүхдийг адислав. Төвөдийн уламжлалт хувцсаа өмссөн залуу хүүхдүүд уламжлал ёсоор арвайн гурил барин угтлаа.

Өглөөний 10 цаг болоход Энэтхэгийн их сургуулиудын холбооны (ЭИСХ) ерөнхийлөгч, профессор П.Б Шарма, ерөнхий нарийн бичгийн дарга Фурган Камар, гэвш Агваан Самдэн нар Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Ламыг ойролцоо орших хурлын танхимд урин заллаа. Хурлын үйл ажиллагаа эхлэхийн өмнө холимог оюутнууд дуу дуулж, дараа нь Мангала Чаран судрыг санскрит хэлээр эрэгтэй эмэгтэй оюутнууд, мөн хэсэг эмэгтэй хуврагууд хамтдаа уншив. Дараа нь эрэгтэй хуврагууд уг судрыг төвөд хэлээр уншихад Дээрхийн Гэгээнтэн ч мөн адил уншиж байлаа.

Төвөд Судлалын төв институтын бүх гишүүдийн өмнөөс нээлтийн үг хэлэхдээ гэвш Агваан Самдэн урилга хүлээн авсан Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Ламд талархал илэрхийлэв. Мөн тэрээр уг хуралд оролцохоор хүрэлцэн ирсэн бүх хүмүүст талархал илэрхийлж, ялангуяа Энэтхэгийн хамгийн эртний хот болох Варанас хотод их сургуулиудын холбооны чуулган болж байгаад баяртай байгаагаа мэдэгдэв. Мөн энэхүү газарт Бурхан Багш анхны номын айлдвараа айлдсан тул ирэх 3 хоногийн туршид үргэлжлэх хуралд хүмүүс саруул оюун ухаанаа уралдуулан шилдэг сайхан санаа гаргана гэдэгт итгэлтэй байна гэлээ.

ЭИСХ-ны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Профессор Фуркан Камар үг хэлэхдээ уг хурлыг зохион байгуулж буй Төвөд судлалын төв институт болон дэд захиралд талархал илэрхийлээд Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Ламын хамт энэхүү хуралд оролцож байгаа нь хүн бүхэнд таатай сайхан хувь тохиол болж байна гэсэн юм.

Дэлхийн банкны гуравдагч боловсролын мэргэжилтэн, профессор Франциско Мармолежо үг хэлэхдээ дэлхийн хамгийн олон залуу иргэдтэй Энэтхэг улсын хувьд томоохон боломж нээлттэй байгааг дурдлаа. Энэтхэг улсын хөгжил нь бусад улс орнуудад ч чухал байгааг тэмдэглэн хэлэв. Үүний тулд хүний үнэ цэнийг эрхэмлэсэн мэдлэг боловсрол чухал болохыг мэдэгдээд энэ нь зүгээр нэг мэдлэг бус, илүү үр дүнтэй чухал мэдлэг боловсрол байх ёстой гэсэн юм.

Холбооны ерөнхийлөгч ноён Шарма үг хэлэхдээ чанар, ач холбогдол, ур чадварыг онцлон дурдаад, шунал болон эх захгүй үйл явдлаас шалтгаалж үнэ цэнэ алдагдаж байгааг тэмдэглэн хэлэв. Тэрээр ЭИСХ-ны ерөнхийлөгч асан доктор Сарвепали Радхакришнаны “Боловсролын эцсийн бүтээгдэхүүн нь түүхэн хийгээд байгалын үнэт зүйлд сөргөөр нөлөөлж буйг тууштай тэмцэгч чөлөөт иргэн мөн” хэмээх үгийг эш татлаа.

Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Ламыг үг хэлэхийн өмнө ЭИСХ-ны жилийн тайлан уншиж танилцуулсан бөгөөд дараа нь зарим чухал бичиг баримтыг танилцуулав. Ингээд Дээрхийн Гэгээнтэн үг хэлэх ээлж тохиоход тэрээр өчигдөр Жаммуд суудлаасаа үг хэлсэн бол өнөөдөр подиумыг дэргэд зогсон үг хэллээ.

“Хүндэт ахан дүүс минь! Би үг хэлэх бүртээ ингэж эхлэхийг хүсдэг. Учир нь эх дэлхийн 7 тэрбум хүмүүс бүгд нэг нэгэндээ ахан дүүс шиг хандаж чадвал энэ гаригийн олон бэрхшээл зовлон зөнгөөрөө арилах болно гэж би боддог. Гэтэл “бид” ба “тэд” гэж хуваагдсаны улмаас олон бэрхшээл бидэнд үүссээр байна. Дэлхий ертөнц маань улам жижгэрч, улам л нэг нэгнээсээ хамааралтай болжээ. Дэлхийн эдийн засаг нь ямар нэгэн хил хязгаарт баригдахгүй болж, цаг агаарын өөрчлөлт бүх дэлхийд нөлөөлж байна. Бидний амьдрал уснаас хамааралтай боловч сүүлийн үед усны асуудал нэлээд хурц болж ирлээ. Шинэ бодит нөхцөл байдалд тааруулж шинэ арга зам, шинэ үйл хөдөлгөөн хийх хэрэгтэй болж байна.”

“Хүчирхийлэл, дайн тулаан нь үеэ өнгөрөөсөн арга зам бөгөөд бид үүнийг өдгөө таслан зогсоох ёстой. Хуучин цагт хүмүүс жад сэлэм, хоцрогдсон буугаар байлдаж, энэ нь өргөн нийтийг хамарсан их хэмжээний хохирол авчирч чадахааргүй байв. Харин өдгөө хэдэн мянган цөмийн зэвсэгийг цэнэглэж, хэрэглэхэд бэлэн болгожээ.”

“Би хүн төрөлхтний эсрэг цөмийн бөмбөг хаясан Хирошима, Нагасаки хотуудад очсон бөгөөд өөрийн харсан зүйлээ хэзээ ч мартахгүй. Хэдэн жилийн өмнө Ромд болсон Нобелийн шагналтнуудын уулзалтанд цөмийн зэвсгийн талаар нэлээдгүй хэлэлцэхэд би одооноос эхлэн эрс шийдэмгий алхам хийж, ийм зэвсгийн наймааг үгүй хийхийн төлөө дэс дараалалтай ажлын төлөвлөгөө гаргах хэрэгтэй гэж зөвлөж билээ. Гэвч ямар ч зүйл хийгдээгүй.”

“Хэн нэгэн хүн бусдын амийг егүүтгэвэл шоронд ордог. Гэтэл дайны үед хэдэн мянган хүний амийг егүүтгэсэн хүн баатар болж байна. Үүнийг бид эргэцүүлэн бодож үзэх хэрэгтэй. Хүчирхийлэл нь уур хилэн, айдсаас бий болдог. Үүнийг л бид арилгах хэрэгтэй байна.”

“Би багадаа Төвөдөд ном сурч эхлэх үедээ залхуу байлаа. Гэвч хожим 8-ны зуунд ловон Шантаракшита хичнээн үнэ цэнэтэй зүйлийг манай оронд өвлүүлснийг ойлгосон юм. Наландагийн үнэт өвийг өнөөг хүртэл бид хадгалж ирэхдээ гадаад ямар нэгэн хүчин зүйлээс үл хамаарах дотоод сэтгэлийн хүч, сэтгэлийн амар амгаланг олох нандин увидсыг хадгалж чадсан билээ.”

“Би түрүүнд хэлсэнчлэн 20-р зуунд олон газарт хөгжил дэвшил өргөн хүрээнд явагдсан боловч дайны хөлд нэлээдгүй нь үрэгдсэн юм. Эдүгээ ч хуучны чиг хандлагыг баримталсаар байх аваас хүчирхийллийн арга замруу л хазайх болно. Энэ нь үнэндээ үеэ өнгөрөөсөн шүү дээ. Дайн тулаан, хүчирхийлэл олон нийтэд ямар нэгэн үр дүнтэй байсан бол үүнийг хүлээн зөвшөөрөх байлаа. Гэвч энэ нь хэзээд ашигтай байгаагүй юм. Ийм учраас энэ цаг үеийг яриа хэлэлцээрийн эрин зуун болгож, бусдыг өөрсдийн нэг хэсэг хэмээн үзсэнээр бидний дунд өрнөж буй олон зөрчилдөөнийг арилгах болно.”

“Энэ тал дээр боловсрол чухал үүрэгтэй. Эртний Энэтхэгийн оюун ухаан болон сэтгэл хөдлөлийн талаарх мэдлэг нь үүнийг бодитоор биелүүлэх боломж олгож чадна. Хүүхдүүдэд биеийн эрүүл мэндийн талаар мэдлэг олгодог шиг сэтгэл хөдлөлийн эрүүл мэндийг хэрхэн олох тал дээр анхаарах хэрэгтэй байна.”

Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам цааш нь ярихдаа эртний Энэтхэгт сэтгэл төвлөрөл болон судлан бясалгах арга замаар дотоод сэтгэлийг гүнзгий түвшинд судалж ирсэн болохыг тайлбарлалаа. Хэдийгээр энэ тухай сургаал шашны нэрийн дор хадгалагдаж ирсэн боловч эдүгээ академик түвшинд хүн бүхэн судлах боломжтой гэдгийг тэмдэглэн хэлэв.

Тэрээр Энэтхэгийн эртний уламжлал болох хүчирхийллийн бус хийгээд иргэний гэх уламжлал өдгөө цагт чухал ач холбогдолтой байгааг дурдав. Энэтхэг оронд дэлхийн томоохон бүх шашин хаяа дэрлэн эв найртай оршиж байна гэв.

“Бурхан Багш эртний Энэтхэгийн бүтээгдэхүүн бөгөөд бид бүгд үүнд сэтгэл хангалуун байдаг. Өнөөдөр бид эртний Энэтхэгийн сэтгэл хөдлөл болон оюун санааны талаарх гүн гүнзгий ойлголтыг орчин үеийн мэдлэг боловсролтой холбох хэрэгтэй. Бид шинжлэх ухааны ололтонд итгэж болно. Би өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд шинжлэх ухааны эрдэмтэдтэй ярилцсан бөгөөд харилцан ашигтай хурлууд болсон юм. Ража Рамана надад нэгэн удаа квантын физикийн ухаан өнөө цагт цоо шинэ зүйл мэт боловч үнэндээ олон зууны өмнө хутагт Нагаржунайн сургаалд энэ онол байсан гэж билээ.”

“Эртний Энэтхэгийн мэдлэг боловсрол хийгээд орчин үеийн сэтгэл судлалыг харьцуулбал орчин үеийн сэтгэл судлалын ухаан нь хөгжлийнхөө дөнгөж эхэнд байгаа мэт санагддаг. Сэтгэл санааны амгалан байдал нь дан ганц дэлхийн энх тайвны уг үндэс бус, дотоод оюун санааг бүхэлд нь ашиглах боломжийг олгодог.”

“Та бүхэн энд чухал бөгөөд үр дүнтэй хурал зохион байгуулна гэдэгт итгэлтэй байна. Та нарт баярлалаа.”

Төвөд судлалын төв институтын нарийн бичгийн дарга доктор Упадаяа талархалын үг хэллээ. Үндэсний сүлд дуу явахад бүгд хүндэтгэл үзүүлэн зогслоо. Дараа нь хүндэт зочид Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Ламтай хамт дурсгалын зураг татуулав. Бүгд хамтдаа үдийн зоог барьсаны дараа Дээрхийн Гэгээнтэн буцав.